Türkiye’de Gençliğin Yerel Siyasette Temsili
Türkiye’de demokrasinin işlemesi adına gençlerin siyasal katılımının önündeki engellere dikkat çeken ve genç temsil eksikliğini ortadan kaldırmayı amaçlayan Arayüz Kampanyası, yerel seçimler öncesi oldukça önemli bir bilgi notu paylaştı.
Hemhâl, yerel seçimlere giderken yerel demokrasinin en önemli bileşeni olan gençlerin siyasal katılımına dair tabloyu ortaya çıkaran oldukça önemli bu raporu inceleyip okuyucuları için özetledi.
Türkiye’de Gençliğin Yerel Seçimlerde Temsili başlıklı bilgi notunda TÜİK ve YSK verileri kullanılarak, 2009, 2014 ve 2019 yıllarındaki seçimleri kapsayan bir tarihsel süreç içinde gençlerin il genel meclisleri, il, ilçe ve büyükşehir belediye başkanlıkları ve belediye meclislerindeki temsiliyeti karşılaştırmalı olarak incelendi.
Bilgi Notu’nun amacı, verileri ve politika önerileri şu şekilde:
Arayüz Kampanyası olarak, Türkiye’de gençlerin siyasal temsiliyeti üzerine veri odaklı ve nitelikli araştırmalara ihtiyaç duyuyoruz. Bu boşluğu dolduracak işler üretmek, çalışmalarımıza destek sağladığı gibi kanıt temelli savunuculuk yapan diğer gençlik örgütleri için de güçlü argümanlara zemin hazırlayacaktır. Bu motivasyonla, yerel yönetimlerde gençlerin temsiliyetini analiz eden ve derlenmiş veriler sunan bu bilgi notunu ortaya çıkardık.
Analizlerimiz, gençlerin temsiliyetinin seviyesini ve zaman içindeki değişimleri ortaya koymaktadır.
Bu çalışma, gençlerin yerel yönetimlerdeki temsiliyetini artırmaya yönelik politika önerileri geliştirmekte ve mevcut durumu iyileştirmek için somut adımlar da sunmaktadır.
TÜİK ve YSK’nın veri portallarında sunmuş oldukları veriler; 2009, 2014 ve 2019 yıllarına ait.
Veriler dar bir zamanı kapsasa da üst üste 3 seçimi inceleme şansımızın olması bazı trendleri analiz etmeyi ve göstermeyi de kolaylaştırdı.
MAHALLİ İDARELERDE GENÇ TEMSİLİ
İl Genel Meclisi
TÜİK’ten elde ettiğimiz verilere göre 2009, 2014 ve 2019 yıllarına dair il genel meclislerine giren siyasetçilerin yaş kompozisyonu aşağıdaki gibidir:
Bu sayıları oranladığımızda 2009 yılındaki İl genel meclislerin ancak %1,7’sinin genç siyasetçiler tarafından oluşturulduğunu görüyoruz.
Türkiye nüfusunun yaklaşık üçte birinin genç olduğunu göz önünde bulundurursak bu oran ciddi bir temsil eksikliğine işaret ediyor.
Her üç seçimdeki oranın da ciddi manada düşük olduğu ortada. İl özel idarelerinin belediye sınırları içinde ve dışında akla ilk gelen çalışma alanları iskân, imar, kanalizasyon ve ormanlar olduğu için gençlerin daha az temsiliyeti “anlaşılabilir” gözükse de gençlik ve spor, kültür ve sanat, yoksulluk kredileri gibi alanlarındaki yetkileri düşünüldüğünde gençlerin il genel meclislerinde temsili hayati bir önem taşımaktadır.
İl, İlçe ve Belde Belediye Başkanlığı
TÜİK’ten elde ettiğimiz verilerle 2009, 2014 ve 2019 yıllarında il, ilçe ve belde belediye başkanlığı yarışlarını kazanan siyasetçilerin yaş kompozisyonu aşağıdaki gibidir:
Yukarıdaki üç farklı seçime ait tablonun gösterdikleri şaşırtıcı değil. Gençler değil karar alıcı ve kaynakları dağıtıcı makamlarda yer almak denetleyen, soruşturan ve müzakere eden makamlarda da yer alamıyorlar.
Öte yandan belediye seçimlerine istinaden belediye ve büyükşehir belediye içerisinde siyaset yapanların giderek yaşlandığını gözlemliyoruz.
Büyükşehir belediyeleri özelinde 2009 ve 2014 seçimlerinde en genç büyükşehir belediye başkanları 35-39 yaş aralığındayken, 2019 yılı itibariyle büyükşehir belediye başkanları arasında en genç olanlar 40-44 yaş aralığında. Ayrıca 2009’da 25-29 yaş aralığında olan 16 belediye başkanı varken bu sayı 2019 seçimlerinde 6’ya kadar düşüyor. Trend, daha yaşlı siyasetçilerin etkisini artırdıklarını gösteriyor.
Belediye Meclis Üyeliği
TÜİK’ten elde ettiğimiz verilerle 2009, 2014 ve 2019 seçimlerinde belediye meclislerine giren siyasetçilerin yaş kompozisyonu aşağıdaki gibidir:
Bütün bu veriler ışığında belediye meclislerinde genç siyasetçilerin temsil oranına dair aşağıdaki grafiği gözlemliyoruz.
Mevcut Tablonun Değerlendirilmesi
TÜİK verileri üzerinden incelediğimiz 2009, 2014 ve 2019 yerel seçimleri gençliğin temsili açısından vahim bir tabloyu gözler önüne sunuyor.
Türkiye’deki nüfusun yaklaşık üçte birini oluşturan gençlerin belediye meclislerindeki temsiliyet zar zor %5’i geçiyor.
İl genel meclislerinde ise %2’nin altında. İki elin parmağı kadar genç ise belediyelerin yönetiminde söz sahibiler.
Bu tablodan hareketle erkeklerin ezici bir şekilde yerel siyasette daha etkin olduğunu da gözlemleyebiliyoruz. Kadın oranının en yüksek olduğu mahalli siyasi pozisyon belediye meclisleri. Ancak orada bile kadın üyelerin oranı %11’ aşamıyor. Geri kalan siyasi pozisyonlarda erkekler kontenjanların en az %90’ını elinde bulunduruyor.
Neler Yapılabilir?
Yerel yönetimlerde genç temsilini arttıracak bir dizi politika önerileri şunlar olabilir:
- Belediye il ve ilçe meclisleri için gençlik kotası uygulanmalı. Listelerinin %25’nin gençlerden oluşması zorunluluğu partileri genç adaylar için zorlayacaktır.
- Gençler muhtarlık, belediye başkanlığı, il veya ilçe meclis üyesi adaylığı gibi pozisyonlara teşvik edilmeli. Okullarda yerel siyasetin önemin anlatılarak gençler erken yaştan itibaren yerel siyasete teşvik ve kanalize edilmeli.
- Yerel siyasette aday olmak isteyen gençlere ekonomik destek verilmeli. Kendi bağımsız kampanyasını oluşturmak isteyen gençlere sosyal medya, afiş, ulaşım ve internet desteği sağlanmalı.
- Gençlik konseyler kurulmalı. İl ve ilçe belediyelerinin gençlik meclisleri daha yoğun çalışmalı.
- Gençlik konseyi örgütlenmesi sadece dar yapılar üzerinden değil; okul, teknik lise, üniversite, mahalle ve futbol takımı gibi hayatın daha içinden olacak yerlerden gençlerin katılımıyla kurulmalı.
- Belediyeler gençlere yönelik kültür sanat etkinliklerine önem vermeli. Gençlerin başka gençlerle bir araya gelebilecekleri alanların sayısı artmalı. Gençlerin beceri setlerini geliştirecek istihdam kolaylaştırıcı ve yetkinlik artırıcı setler hazırlamalı.
Raporun kaynağı ve tamamı için: Arayüz Kampanyası
HEMHÂL